Towarzystwo Goethego
W 1949 roku, z okazji 200. rocznicy urodzin Goethego, w Taunushotel założono Towarzystwo Goethego, które miało spełniać wymogi ścisłej nauki. Zaangażowane w ideał humanizmu, celem Towarzystwa Goethego było zdefiniowanie idei przewodnich i kultywowanie wartości duchowych w celu przeciwstawienia się eksternalizacji i rozprzestrzenianiu się materializmu.
Towarzystwo promowało żywy dialog z Goethem jako wybitnym Europejczykiem i obywatelem świata oraz starało się promować relacje i wiedzę o Goethem i jego dziełach poprzez wykłady i recytacje. Ważni prelegenci byli zapraszani, by wypowiadać się na istotne tematy. Przy takiej różnorodności głosów, atrakcyjność Towarzystwa Goethego była również wzmocniona przez jego zamiar zainicjowania żywego dialogu z zainteresowanymi stronami. Projektując program, starano się wybierać tematy i autorytety, które nie były jeszcze brane pod uwagę w innych miejscach. Po wykładach była okazja do spotkań towarzyskich. W tym kontekście powstała inicjatywa "Członkowie rozmawiają z członkami", praktykowana przez przewodniczących Waltera Felixa Muellera (do 1965 r.) i Alberta Schaefera (do 1974 r.) i kontynuowana, gdy przewodnictwo przejął Alexander Hildebrand (1974-2006).
Początkowa faza programu Towarzystwa Goethego obejmowała również edukację obywatelską. Istniały ku temu wystarczające przesłanki w życiu Goethego. Później na pierwszy plan wysunęły się kwestie życiowe i kulturowe o bardziej ogólnym charakterze: "Człowiek i prawda" (Josef Pieper), "Duchowy kryzys współczesności a filozofia"(Helmut Plessner) czy "Kontemplacyjna moc osądu Goethego" (Hugo Kükelhaus). Szczególnie dobrze przyjęto serię wykładów na kluczowe tematy, takie jak "Religia Goethego w kontekście idei Boga na Zachodzie" lub "Goethe i jego wielcy współcześni" po koncepcji literatury światowej Goethego.
Oprócz recytacji dzieł Goethego przez znane aktorki i aktorów (Marianne Hoppe, Will Quadflieg) oraz cyklu "Goethe w pieśni", czytania poezji cieszyły się sporą popularnością, początkowo jako matinees w Kleines Haus Hessisches Staatstheater Wiesbaden, a przez ostatnie kilka dekad w Villa Clementine, gdzie Towarzystwo Goethego stało się prekursorem dzisiejszego Literaturhaus. Kontynuowało to tradycję "Towarzystwa Literackiego" z lat dwudziestych, kiedy to można było tam spotkać Thomasa Manna, Stefana Zweiga, Kurta Tucholsky'ego, Hermanna Grafa Keyserlinga, Alfonsa Paqueta i Arnolda Zweiga. Teraz wśród autorów znaleźli się Edzard Schaper, Erich Nossack, Bernard von Brentano, Günter Eich, Alfred Andersch, Marie Luise Kaschnitz, Ingeborg Bachmann, Siegfried Lenz i Wolfgang Hildesheimer.
W latach 70. położono jeszcze większy nacisk na bieżące badania. Wprowadzono badania emigracyjne, które szczególnie przyciągały młodszych członków, a także tematy takie jak "Tendencje w literaturze współczesnej" lub "Czym jest nowoczesna powieść?". Poszczególne dzieła Goethego stały się przedmiotem interpretacji, czasem nawet pojedynczy wiersz. Prasa odnotowała rosnącą liczbę kobiet wśród prelegentów, a poetka Ilse Aichinger i tłumaczka Prousta Eva Rechel-Mertens zostały wyraźnie uhonorowane na stronach z artykułami.
Główny nacisk nadal kładziono na program z nadrzędną strukturą cyklu. Twórczość Goethego była interpretowana z perspektywy różnych dyscyplin, na przykład w wykładach "Goethe i muzyka", "Goethe i matematyka", "Goethe i medycyna" itp. Badano także wizerunek Goethego w innych krajach europejskich, skąd podróżowali najlepsi znawcy, wielokrotnie niegdyś poddawani ostracyzmowi i wygnaniu. Warto również wspomnieć o wycieczkach kulturalnych i artystyczno-historycznych do miejsc związanych z Goethem oraz innymi poetami i artystami, np. wizyty w oryginalnie zachowanych gabinetach Goethego w Domu Brentano w Oestrich-Winkel. Zawsze w centrum: Goethe jako niewyczerpany temat.
Literatura
Hildebrand, Alexander: Goethe in Bad und Gebirg. A cycle. Wydanie pamiątkowe z okazji 50-lecia Towarzystwa Goethego w Wiesbaden, Frankfurt nad Menem 1999.
Hildebrand, Alexander: Towarzystwo Goethego w Wiesbaden. A documentation, Wiesbaden 2015.