Δημοτικό Κοινοβούλιο του Nassau
Το 1868, οι διοικητικές περιφέρειες του Βισμπάντεν και του Κάσελ ενώθηκαν για να σχηματίσουν την πρωσική επαρχία της Έσσης-Νασσάου. Αντί για μια κοινή επαρχιακή συνέλευση, δημιουργήθηκαν δύο μικρότερες δημοτικές συνελεύσεις ως αυτοδιοικητικά όργανα στις διοικητικές περιφέρειες.
Στις 3 Οκτωβρίου 1866, το Νασσάου ενσωματώθηκε επίσημα στο Βασίλειο της Πρωσίας. Έξι μήνες αργότερα, στις 22 Φεβρουαρίου 1867, ιδρύθηκε η πρωσική διοικητική περιφέρεια του Βισμπάντεν. Η παλιά πρωτεύουσα του Νασάου, το Βισμπάντεν, λειτούργησε ως "πρωτεύουσα" της διοικητικής περιφέρειας Βισμπάντεν. Κατά συνέπεια, η ανώτατη διοικητική αρχή της διοικητικής περιφέρειας, το Regierungspräsidium, βρισκόταν επίσης εδώ, με επικεφαλής τον Regierungspräsident.
Ο Gustav von Diest διετέλεσε ο πρώτος πρόεδρος της περιφέρειας στο Wiesbaden. Η αναδιοργάνωση των διοικητικών δομών συνδέθηκε επίσης με την αναδιοργάνωση των υπερτοπικών δημοτικών αντιπροσωπειών. Στο πλαίσιο των νέων περιφερειακών κανονισμών για τη διοικητική περιφέρεια του Βισμπάντεν που εκδόθηκαν στις 26 Σεπτεμβρίου 1867, θεσπίστηκαν "περιφερειακές συνελεύσεις", οι οποίες αποτελούνταν από τους περιφερειακούς συμβούλους των πρώην γραφείων του Νασάου, καθώς και από εκείνους τους γαιοκτήμονες που πλήρωναν ετήσιο φόρο τουλάχιστον 500 γκιούλντερ.
Αυτά τα συνοικιακά συμβούλια επρόκειτο να σχηματίσουν ένα δημοτικό κοινοβούλιο. Στις πρωσικές επαρχίες υπήρχαν συνήθως επαρχιακές συνελεύσεις, τα μέλη των οποίων εκλέγονταν από τους εκπροσώπους των περιφερειακών συνελεύσεων ή - στις πόλεις - από τους δικαστές ή τους δημοτικούς συμβούλους. Για τη νεοϊδρυθείσα πρωσική επαρχία Έσσης-Νάσαου στις 7 Δεκεμβρίου 1868, ωστόσο, η κρατική κυβέρνηση αποφάσισε να μη δημιουργήσει ένα τέτοιο όργανο, καθώς οι δύο διοικητικές περιφέρειες του Βισμπάντεν και του Κάσελ, από τις οποίες αποτελούνταν η επαρχία, ήταν τόσο διαφορετικές ως προς την κοινωνική και οικονομική τους δομή, ώστε ένα επαρχιακό κοινοβούλιο, το οποίο θα έπρεπε να συμβιβάσει τα συμφέροντα και των δύο περιφερειών, ήταν βέβαιο ότι θα αποτύγχανε σε αυτό το έργο. Η ίδρυση μικρότερων δημοτικών ενώσεων φαινόταν επομένως πιο ευνοϊκή.
Αφενός, ήταν πολύ λιγότερο δυσκίνητες από τα επαρχιακά κοινοβούλια, και αφετέρου, υπήρχε η ελπίδα ότι αυτά τα σχετικά μικρά όργανα θα παρέμεναν απαλλαγμένα από κομματικές πολιτικές διεισδύσεις και διαμάχες, ώστε να μπορούν να λειτουργούν ως μη πολιτικές επιτροπές εμπειρογνωμόνων. Σε αυτό το πλαίσιο - βάσει του διατάγματος της 26ης Σεπτεμβρίου 1867 - συγκροτήθηκε τελικά στο Βισμπάντεν το Kommunallandtag, το οποίο συνήλθε για πρώτη φορά στις 19 Οκτωβρίου 1868 και ανέλαβε τη λειτουργία ενός περιφερειακού αυτοδιοικητικού οργάνου. Το όργανο διοικούνταν από μια διοικητική επιτροπή που αποτελούνταν από τον πρόεδρο του δημοτικού κρατικού κοινοβουλίου και έξι εκλεγμένους βουλευτές.
Από το 1873, αυτής της μόνιμης επιτροπής, που αργότερα έγινε γνωστή ως Επαρχιακή Επιτροπή, προήδρευε ο εκλεγμένος από το Κοινοβούλιο Επαρχιακός Διευθυντής, ο οποίος στη συνέχεια έγινε γνωστός ως Επαρχιακός Κυβερνήτης. Ο πρώτος που κατείχε αυτή τη θέση ήταν ο Christian Wirth (1826-1895), δικηγόρος και αναπληρωτής διευθυντής της Nassauische Landesbank (Ταμιευτήριο του Νασάου).
Οι ευθύνες και οι αρμοδιότητες του Δημοτικού Κοινοβουλίου, το οποίο ήταν κυρίως υπεύθυνο για τις δραστηριότητες εκείνες "που δεν μπορούσαν να διαχειριστούν μόνο οι πόλεις και οι δήμοι", περιλάμβαναν κυρίως κοινωνικά καθήκοντα, όπως "η φροντίδα των παραφρόνων και των κωφάλαλων", όπως αυτές, η "περίθαλψη των παράφρονων και κωφάλαλων", όπως εκείνοι που φιλοξενούνταν στο σανατόριο και το γηροκομείο του Άιχμπεργκ ή στο ινστιτούτο κωφάλαλων στο Κάμπεργκ, καθώς και η κατασκευή "οδικών συνδέσεων chaussée", η οποία θεωρούνταν πάντοτε σημαντική και γι' αυτό προωθούνταν ιδιαίτερα, γι' αυτό και το κρατικό κοινοβούλιο χλευάστηκε και ως "Chausseeparlament". Επιπλέον, το δημοτικό κοινοβούλιο ήταν υπεύθυνο για τη Nassauische Landesbank, τη Nassauische Sparkasse και τη Nassauische Brandversicherung.
Ως αποτέλεσμα διαφόρων νόμων που ψηφίστηκαν στην Πρωσία μεταξύ 1872 και 1884 και επηρέασαν τη διοικητική δομή, έγιναν αλλαγές και στην επαρχία Έσσης-Νασσάου, τις οποίες ο πρόεδρος της κυβέρνησης του Βισμπάντεν, Λόταρ φον Βουρμπ, είχε ήδη ζητήσει δυναμικά το 1879: Στην επαρχία της Έσσης-Νασσάου δεν υπήρξε καμία συγχώνευση αρχών ή θεσμών σε καμία κοινωνική ή επιχειρηματική κατεύθυνση.
Δεν υπήρχε, κατήγγειλε, ούτε καν επαρχιακό κοινοβούλιο. Αντίθετα, υπήρχαν παράλληλα τρεις τοπικές επαρχιακές συνελεύσεις -στο Κάσελ, στη Φρανκφούρτη και στο Βισμπάντεν- επιπλέον, υπήρχαν διάφορες διοικητικές αρχές που ασχολούνταν με το ίδιο θέμα, αλλά ενεργούσαν χωρίς συνεννόηση και με αντίστοιχο κόστος. Αυτό ήταν μακροπρόθεσμα απαράδεκτο.
Το 1885/86, όλα αυτά τελείωσαν. Τότε τέθηκε σε ισχύ ο νόμος για την περιφερειακή και επαρχιακή οργάνωση και ο νόμος για τη γενική κρατική διοίκηση στην Έσση-Νάσαου. Από τότε, για παράδειγμα, υπήρχαν 18 περιφέρειες αντί για τις προηγούμενες 12. Το δημοτικό κρατικό κοινοβούλιο του Βισμπάντεν είχε προβάλει αντιρρήσεις για αυτό, αλλά δεν τα κατάφερε. Η επιτροπή έπρεπε να υποκύψει στα ψηφίσματα.
Συστάθηκαν επίσης περιφερειακές επιτροπές. Επικεφαλής τους ήταν ο περιφερειάρχης της εκάστοτε περιφέρειας. Έργο τους ήταν να ασχολούνται με τις τρέχουσες υποθέσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης, τις οποίες διεκπεραίωναν για λογαριασμό των περιφερειακών συμβούλων. Η νεοσύστατη κυβερνητική περιφερειακή επιτροπή βρισκόταν πάνω από τις περιφερειακές επιτροπές και το επαρχιακό συμβούλιο βρισκόταν πάνω από τις περιφερειακές επιτροπές των κυβερνητικών περιφερειών. Οι περιφερειακές επιτροπές αποτελούνταν από τον αντίστοιχο πρόεδρο της κυβέρνησης, μέλη που διορίζονταν από την κυβέρνηση και άτομα που εκλέγονταν από την επαρχιακή επιτροπή.
Η κατάσταση ήταν παρόμοια με το επαρχιακό συμβούλιο. Εδώ εκπροσωπούνταν ο επικεφαλής πρόεδρος της επαρχίας, καθώς και μέλη που διορίζονταν και επίσης εκλέγονταν από την επαρχιακή επιτροπή. Η επαρχιακή επιτροπή ήταν το εκτελεστικό όργανο του επαρχιακού κοινοβουλίου για την επαρχία Έσσης-Νασσάου, το οποίο διεκπεραίωνε τις υποθέσεις της επαρχιακής ένωσης. Το γεγονός ότι τα όργανα αυτά δεν ήταν δημοκρατικά εκλεγμένα όργανα ήταν σκόπιμο, καθώς η Πρωσία ευνοούσε την "αυτοδιοίκηση από τις αρχές".
Η ίδρυση αυτών των νέων οργάνων ανάγκασε τα υφιστάμενα αυτοδιοικητικά όργανα στις διοικητικές περιφέρειες να συνεργαστούν στενά. Αυτό δεν ήταν εύκολο, καθώς δεν υπήρχε σύνδεσμος -με τη μορφή επαρχιακού κοινοβουλίου- μεταξύ των διοικητικών περιφερειών στην Έσση-Νασσάου. Το γεγονός ότι θα υπήρχε επαρχιακό κοινοβούλιο δεν σήμαινε ότι ήταν συγκρίσιμο με εκείνα των άλλων (παλαιών) πρωσικών επαρχιών.
Το επαρχιακό κρατικό κοινοβούλιο στην Έσση-Νασσάου, το οποίο συνήλθε για πρώτη φορά το 1886, αποτελούνταν από τα δύο δημοτικά κρατικά κοινοβούλια της διοικητικής περιφέρειας του Βισμπάντεν, η οποία είχε εν τω μεταξύ συγχωνευθεί με το δημοτικό κρατικό κοινοβούλιο της Φρανκφούρτης, και εκείνο της διοικητικής περιφέρειας του Κάσελ. Οι δύο περιφέρειες, όπως διαπιστώθηκε, διέφεραν υπερβολικά για να είναι δυνατή η ad hoc συγχώνευση των αντιπροσωπευτικών τους οργάνων, τα οποία δεν ονομάζονταν πλέον Kommunallandtag αλλά Bezirksverband (Bezirkskommunalverband Wiesbaden). Θα έπρεπε να περάσει αρκετός χρόνος για να εξεταστεί το ενδεχόμενο αυτό. Από την άποψη αυτή, η πρωσική κυβέρνηση - για διάφορους λόγους - συνέχισε να λαμβάνει υπόψη τις ευαισθησίες, τις επιθυμίες και τις ιδιαιτερότητες που επικρατούσαν στην περιοχή για πολλά χρόνια μετά την ενσωμάτωση του Νασσάου.
Λογοτεχνία
- Kropat, Wolf-Arno
Το τέλος του δουκάτου (1850-1866). Στο: Δουκάτο του Νασσάου 1806-1866. πολιτική, οικονομία, πολιτισμός, Βισμπάντεν 1981 (σσ. 37-52).
- Hollmann, Michael und Wettengel, Michael
Η συμβολή του Nassau στη σημερινή Έσση, Wiesbaden 1992.
- Kropat, Wolf-Arno
Εισαγωγή. Στο: Burkhardt, Barbara, Pult, Manfred: Nassau Parliamentarians. Βιογραφικό εγχειρίδιο. Μέρος 2: Το τοπικό κοινοβούλιο της διοικητικής περιφέρειας Wiesbaden 1868-1933, Ιστορική Επιτροπή του Νασάου (επιμ.), Wiesbaden 2003 (σσ. VII-XIII).