Overbeck, Fred (nazwisko własne Friedrich Theodor)

Artysta grafik, malarz

urodzony: 23.03.1897 w Bremie

zm.: 09.11.1972 w Wiesbaden

Fred Overbeck pochodził z rodziny kupieckiej. W latach 1903-1905 uczęszczał do przedszkola w Bremie. Później rodzina przeprowadzała się kilkakrotnie, w tym do Berlina.

Ponieważ Overbeck był przeznaczony do kariery wojskowej, od 1909 r. uczęszczał do akademii kadetów Bensberg w Bergisches Land. Na Wielkanoc 1912 r. przeniósł się do centrum kadetów Lichterfelde w Berlinie. Jesienią 1913 r. Overbeck zachorował na zapalenie płuc i opłucnej, przez co musiał opuścić korpus kadetów i poddać się długotrwałemu leczeniu i rekonwalescencji. Był już wtedy artystą samoukiem.

Po wybuchu I wojny (Otwiera się w nowej karcie) światowej Overbeck zgłosił się jako ochotnik, ale nie został przyjęty ze względu na stan zdrowia. Dopiero w marcu 1915 r. udało mu się dołączyć do Pułku Artylerii Polowej nr 60 w Schwerinie jako ochotnik wojenny. Zimą 1915/16 r. Overbeck został przeniesiony do 2. Zachodniopruskiego Pułku Artylerii Polowej nr 36 w stopniu chorążego. Podczas krótkiego urlopu w Berlinie zdał egzamin na chorążego i w grudniu 1916 r. został awansowany na porucznika. W swoim pułku Overbeck służył jako oficer baterii, dowódca baterii, oficer ordynansowy i zastępca adiutanta.

Podczas wojny Overbeck został zatruty gazem. Został również tak poważnie ranny w lewą nogę przez postrzał granatem, że została ona później sparaliżowana. Po tym jak został ranny, Overbeck spędził koniec wojny w szpitalu wojskowym w Güstrow, z którego został zwolniony w 1919 roku. Podczas wojny Overbeck został odznaczony Krzyżem Żelaznym I. i II. klasy oraz Bremeńskim Krzyżem Hanzeatyckim. Klasy oraz Bremeński Krzyż Hanzeatycki.

Po wojnie Fred Overbeck początkowo pozostał w Meklemburgii i dochodził do siebie po odniesionej ranie. Tutaj kontynuował swoje prywatne studia artystyczne, które rozpoczął podczas pobytu jako kadet w Berlinie, najpierw pobierając lekcje u malarza zwierząt, a następnie u znanych malarzy Arthura Kampfa i Heinricha Wilke.

W kolejnych latach Overbeck pracował jako niezależny artysta. Po ślubie w 1922 roku podjął pracę w sektorze komercyjnym. Overbeck pracował następnie w różnych dziedzinach. Pracował jako producent skrzynek, generalny agent orientalnych wyrobów tytoniowych i dla agencji reklamowej. W 1928 roku zdobył pierwszą nagrodę w konkursie na plakat i logo organizowanym przez miasto Wiesbaden. Sukces ten doprowadził go do założenia własnej firmy jako projektant graficzny. Już od wczesnych lat dwudziestych pracował jako projektant przemysłowy i artysta reklamowy w Wiesbaden i pracował dla producentów win musujących Burgeff & Co, Schonberger (Hochheim am Main) i firmy Rietschel & Henneberg.

Na początku lat 30-tych Overbeck zaprojektował cztery plakaty na zlecenie miasta Wiesbaden, które były wykorzystywane do reklamy turystycznej. Centralnym elementem plakatów było logo zaprojektowane przez Overbecka, które było używane do lat 60-tych XX wieku: Przedstawia ono literę "W" ze szczytem Kurhausu i trzema falistymi liniami symbolizującymi lecznicze wody uzdrowiska, a także Ren. Overbeck mieszkał w Wiesbaden-Sonnenberg od końca lat dwudziestych XX wieku. Wraz ze swoją drugą żoną Julie von Kleinschmit, Overbeck otworzył studio i od tego czasu pracował głównie dla firmy Henkell & Co produkującej wina musujące (Otwiera się w nowej karcie), dla której zaprojektował liczne plakaty reklamowe. Overbeck często pracował razem z żoną.

Liczne opakowania, etykiety, plakaty itp. dla Henkell charakteryzowały się mocnymi, harmonijnymi kolorami, umiejętnościami rysowania i kreatywnym dowcipem.

Overbeck postrzegał siebie jako część niemieckiej rewolucji kulturalnej propagowanej przez narodowych socjalistów i z zadowoleniem przyjął "przejęcie władzy". Dołączył do NSDAP wiosną 1933 roku. W latach 1935-1937 pełnił funkcję przywódcy bloku w partii.

W latach trzydziestych Overbeck połączył swoją działalność polityczną i zawodową, przyjmując rolę szefa propagandy na szczeblu okręgowym. W okręgowej organizacji propagandowej NSDAP w Wiesbaden, Overbeck był odpowiedzialny za pracę nad dekoracjami. Dekorowanie oznaczało ozdabianie budynków, pomieszczeń lub ulic, które były wykorzystywane podczas wydarzeń narodowosocjalistycznych.

Overbeck zaprojektował dekoracje ulic i placów na kilka ważnych wydarzeń, takich jak wybory do Reichstagu 1 maja 1936 r. lub dożynki w tym samym roku, na przykład dla obiektu sportowego Kleinfeldchen. Overbeck był również odpowiedzialny za "dekoracje ulic i hal" na wizytę "starego korpusu kierowniczego NSDAP" pod przewodnictwem Rudolfa Hessa w Wiesbaden w dniu 9 października 1936 roku.

Po rozpoczęciu II wojny (Otwiera się w nowej karcie) światowej Overbeck zgłosił się na ochotnika do służby wojskowej w lutym 1940 roku. Ze względu na rany wojenne odniesione podczas I wojny światowej, został oddelegowany jako urzędnik w Zastępczym Dowództwie Generalnym XII w Wiesbaden. Był odpowiedzialny za system jeniecki pod dowództwem dowódcy ds. jeńców wojennych w XII okręgu wojskowym.

Pełniąc tę funkcję, ściśle współpracował z cywilnymi urzędami zajmującymi się zatrudnianiem jeńców wojennych. Miasto Wiesbaden i firmy, które wykorzystywały jeńców wojennych jako siłę roboczą, zwracały się o nich za pośrednictwem urzędu pracy, a nie bezpośrednio przez Wehrmacht. Zadanie Overbecka polegało na pośredniczeniu między obozami jenieckimi a przydziałem za pośrednictwem urzędów pracy. Podczas wojny Overbeck został uhonorowany za swoje wysiłki Wojennym Krzyżem Zasługi I i II. Klasy z Mieczami za jego wysiłki.

Fred Overbeck został poważnie ranny w wypadku samochodowym na krótko przed zakończeniem II wojny światowej. Końca wojny doczekał w szpitalu wojskowym, dzięki czemu nie został wzięty do niewoli.

Podczas procesu po wojnie Overbeck próbował oczyścić się z zarzutów w pisemnym oświadczeniu. Twierdził, że pomagał socjaldemokratom. Ponadto Overbeck twierdził, że pomógł innej rodzinie, w której matka była "w pełni Żydówką", chroniąc obu synów przed prześladowaniami i przemocą. Grafik stwierdził również, że przejął żydowską własność artystyczną i zwrócił ją. Overbeck nie podał nazwisk ani dowodów na żadne z tych rzekomych działań.

Proces Overbecka został umorzony z powodu amnestii bożonarodzeniowej w 1947 roku. W okresie powojennym Overbeck nadal pracował jako niezależny artysta komercyjny, w tym dla Henkell, Uhu i firmy inżynieryjnej Noris. Stworzył między innymi plakaty reklamowe na Międzynarodowy Festiwal Majowy (Otwiera się w nowej karcie) w stolicy kraju związkowego Wiesbaden. W okresie powojennym Overbeck coraz częściej zajmował się malarstwem. Overbeck początkowo tworzył późno impresjonistyczne obrazy kwiatów i pejzaży, następnie w latach 1947-60 zwrócił się ku ekspresjonistycznemu językowi koloru i formy, a ostatecznie doszedł do stylu malarskiego, który prowadził do ekspresyjnych, dwuwymiarowych kompozycji, coraz bardziej rezygnując z reprezentacyjnej i kolorystycznej dokładności. Overbeck był zdania, że abstrakcja jest drogą, ale nie wyjściem w malarstwie. W grudniu 1971 roku pokazał wybór swoich najnowszych prac na wystawie w Hotelu Rose (Otwiera się w nowej karcie).

Fred Overbeck zmarł 9 listopada 1972 roku w Wiesbaden.

Uchwałą rady miasta z 14 września 1978 r. ulica w południowo-wschodniej dzielnicy została nazwana imieniem grafika i artysty Overbecka.
Historyczna Komisja Ekspertów powołana przez Zgromadzenie Miejskie w 2020 r. w celu przeglądu obszarów komunikacyjnych, budynków i obiektów nazwanych imionami osób w stolicy kraju związkowego Wiesbaden zaleciła zmianę nazwy Oberbeckstraße ze względu na członkostwo Overbecka w NSDAP; był on również członkiem Izby Kultury Rzeszy i NSKOV z powodów zawodowych. Jako przywódca bloku i propagandy był funkcjonariuszem NSDAP, a tym samym aktywnie wspierał państwo narodowosocjalistyczne. Ponadto Overbeck skutecznie wspierał reżim nazistowski poprzez swoją pracę w organizacji propagandowej okręgu Wiesbaden i wyrażał swoje poparcie dla ruchu nazistowskiego. W służbie wojskowej, jako szef wydziału ds. pracy z jeńcami wojennymi przy dowódcy ds. jeńców wojennych w XII okręgu wojskowym, brał udział w celowym krzywdzeniu jeńców wojennych.

[Niniejszy tekst został napisany przez Glorię Bergner na potrzeby drukowanej wersji Słownika miejskiego Wiesbaden z 2017 r., a następnie poprawiony i uzupełniony przez dr Katherine Lukat w 2024 r.].