Hey'l, Ferdinand (np. Heyl)

Aktor, dyrektor uzdrowiska

ur. 07.10.1830 w Koblencji

zm.: 21.08.1897 w Wiesbaden

Hey'l zadebiutował jako aktor w Magdeburgu, następnie występował w Brunszwiku i Gdańsku. W latach 1856-72 grał w teatrze dworskim w Wiesbaden. W 1866 r. napisał broszurę "Wiesbaden und seine Kurinteressen" (Wiesbaden i jego interesy uzdrowiskowe), a następnie 1 marca 1870 r. został kierownikiem miejskiego biura uzdrowiskowego. W 1873 r. został mianowany dyrektorem uzdrowiska.

Wcześniej był już wielokrotnie publicystą zajmującym się interesami miasta i regionu. Z "Humoristisch-Satyrischen Streiflichtern aus der Welt-Cur-Stadt Wie's-Baden. Ein Wegweiser für Einheimische und Fremde" i "Humoristische Erinnerungsblatt an das dritte mittelrheinische Musikfest zu Wiesbaden", obie opublikowane w 1858 roku, przyczyniły się do reputacji kosmopolitycznego miasta uzdrowiskowego. Jego 200-stronicowy przewodnik turystyczny "Wiesbaden und seine Umgebungen" (Wiesbaden i jego okolice) był publikowany w licznych poprawionych wydaniach od 1860 roku do lat 30-tych XX wieku, również w języku angielskim (1871) i francuskim (1870). Jego "Propozycje dotyczące funkcjonowania Miejskiej Administracji Kuratorskiej", napisane w 1871 r., stanowiły ważny impuls jako wewnętrzny raport ekspercki.

Hey'l był jednym z inicjatorów pomnika narodowego na Niederwald w pobliżu Rüdesheim, który został zainaugurowany 28 września 1883 r. i dla którego napisał esej w "Rheinischer Kurier" 13 kwietnia 1871 r. Następnie założył komitet w Wiesbaden, który wraz z poetami Rittershausem, Scherenbergiem i Ferdinandem Freiligrathem prowadził kampanię na rzecz Niederwald. Następnie założył komitet w Wiesbaden, w którym wraz z poetami Rittershausem, Scherenbergiem i Ferdinandem Freiligrathem prowadził kampanię na rzecz Niederwaldu jako miejsca, w którym ma powstać pomnik narodowy. Pruski nadprezydent okręgu w Wiesbaden, Botho Graf zu Eulenburg, podjął ten pomysł, doszedł do porozumienia z kanclerzem Bismarckiem i cesarzem Wilhelmem I i 29 września 1871 r. założył komitet pomnikowy, w skład którego weszli miejscy przedstawiciele polityki, biznesu i kultury, a także z okolicznych mniejszych miast. Miasto Rüdesheim nadało Hey'lowi honorowe obywatelstwo 13 kwietnia 1896 r. i nazwało jego imieniem ulicę.

Hey'l jest również uważany za duchowego ojca karnawału w Wiesbaden i stowarzyszenia "Sprudel". Był popularnym mówcą karnawałowym i przewodniczył prezydium Sprudel do 1890 roku.

Jako dyrektor uzdrowiska Hey'l promował budowę nowego Kurhausu. W 1891 r., będąc pod wrażeniem Kursaal w Scheveningen, po raz pierwszy przedstawił rekomendację dotyczącą nowego Kurhausu i zlecił architektowi z Wiesbaden Alfredowi Schellenbergowi sporządzenie planów pięter. Oprócz przestronnego projektu sali koncertowej, zaplecza gastronomicznego oraz pomieszczeń gospodarczych i administracyjnych, plany obejmowały dużą liczbę sal funkcyjnych, których wynajem miał przyczynić się do zwiększenia rocznego dochodu do 100 000 marek. W tym sensie Hey'l poparł również memorandum Felixa Genzmera z marca 1895 r. w sprawie "strukturalnej przebudowy lub przeprojektowania Wiesbaden Kurhaus".

W apelu o pomnik Ferdinanda Hey'a z kwietnia 1898 r. napisano: "Ferdinand Hey'l, dzięki swoim gorliwym i niespokojnym wysiłkom, swoim specjalnym umiejętnościom predestynowanym do życia w spa i kąpielisku, stworzył sam model niemieckiego dyrektora spa ...". (Rhein. Kurier 02.04.1898, wydanie poranne).

Hey'l był laureatem licznych medali i odznaczeń. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Północnym. Grobowiec został stworzony przez rzeźbiarza Hugo Berwalda (1863-1937). W Wiesbaden jego imieniem nazwano ulicę Ferdinand-Hey'l-Weg.

Baumgart-Buttersack, Gretel: Ferdinand Hey'l: Kurdirektor w Wiesbaden. W: Wiesbadener Leben 1/1987 [str. 27 f.].

Baumgart-Buttersack, Gretel: Aktor i dyrektor uzdrowiska. Niestrudzona działalność Ferdinanda Hey'a na rzecz miasta. W: Wiesbadener Leben 8/1995, [s. 25].

Engelhard, Rudolf: Pomnik Niederwalda, Wiesbaden 1973.

Schabe, Peter: Felix Genzmer - Architekt późnego historyzmu w Wiesbaden. Wczesne lata twórczości 1881-1903. Wiesbaden 1997 (Publikacje Komisji Historycznej dla Nassau 62).