Großhut, Friedrich Sally

Prawnik, pisarz

Urodzony: 16.07.1909 w Wiesbaden

Zmarła: 10 października 1969 r. w North Bergen (New Jersey, USA)

Grosshut był synem Ludwiga Mantela (później Grosshuta), handlarza antykami, który wyemigrował z Krakowa około 1900 roku, i jego żony Rosy. Po ukończeniu gimnazjum humanistycznego, w 1925 roku rozpoczął studia prawnicze we Frankfurcie nad Menem.

W tym samym czasie założył żydowski klub sportowy S. C. Hakoah w Wiesbaden, którego drużyna piłki ręcznej szybko awansowała do ligi okręgowej z nim jako napastnikiem. Powstała również drużyna piłki ręcznej dla dziewcząt. W 1932 r. Großhut otrzymał Złotą Odznakę Honorową Niemieckiej Federacji Sportu. W tym samym czasie jego wniosek o niemieckie obywatelstwo - warunek wstępny do kariery prawniczej - został odrzucony.

Chociaż Großhut miał teraz doktorat z prawa, nie mógł wykonywać swojego zawodu; narodowi socjaliści grozili mu również śmiercią z powodu jego pracy doktorskiej, która opowiadała się za Republiką Weimarską. Ojciec jego narzeczonej Siny Rosenstrauch został zamordowany w kwietniu 1933 r. podczas ataku członków SA w Wiesbaden. Ojciec Großhuta został zmuszony przez SA do przewiezienia na taczce "aryjskiego" przyjaciela przez Wagemannstraße; w grudniu 1934 r. zmarł w wyniku znęcania się przez SA. W 1938 r. wdowa po nim i jego dwie siostry zostały "deportowane" do Polski, a następnie wysłane do getta i zamordowane w obozie koncentracyjnym.

Großhut i Sina Rosenstrauch uciekli do Palestyny już w 1933 roku. W Hajfie Großhut pracował między innymi jako rzemieślnik i kelner. W 1936 r. wraz z żoną otworzył "niemiecki" antykwariat, który stał się centrum dla niemiecko-żydowskich pisarzy. Pisarze tacy jak Arnold Zweig, Josef Kastein i Else Lasker-Schüler wygłaszali odczyty w swoim ojczystym języku.

Großhut publikował również opowiadania w żydowskich gazetach, np. w niemieckojęzycznym magazynie "Orient", który kontynuował tradycję "Weltbühne" w Palestynie. W latach 1946/47 publikował w "Tribüne", dużej niemieckiej gazecie jenieckiej w Fanarze w Egipcie, i opublikował kilka powieści na temat "reedukacji".

Pod koniec lat czterdziestych Großhut i jego żona wyemigrowali do USA. Großhut opisał nędzne warunki pracy w New Jersey w rękopisie powieści "The Headlock". Wypłata odszkodowania umożliwiła mu otwarcie małego sklepu, który prowadził przez dwanaście lat. W 1969 r. uległ śmiertelnemu wypadkowi w wannie podczas ataku epilepsji.

W Niemczech opublikowano jedynie jego poprawioną pracę doktorską (Norymberga 1962) oraz opowiadanie "Schiedsrichter Rissing" (Wiesbaden 1987, publikacja własna). Jako pierwszy Żyd w Wiesbaden został uhonorowany tablicą pamiątkową (na domu, w którym się urodził).

Bembenek, Lothar (red.): Sally Grosshut: Schiedsrichter Rissing leitet ein Spiel, Wiesbaden 1984 (z bibliografią).

Grosshut, Sina: Mosaik eines Lebens, Londyn 1987 r. Materiały w kolekcji Bembenek (w tym korespondencja z Siną Grosshut i wywiad z Debbie Lisle, siostrą Siny Grosshut, przeprowadzony w Izraelu w 1982 r.).